Τροχός τυχαίας επιλογής
Η ανθρωπότητα στην αυγή των πολιτισμών λάτρευε την τύχη και την καλή τύχη, που στην αρχαία Ελλάδα ταυτίζονταν με τη θεά Τύχη και στην αρχαία Ρώμη με τη θεά Φορτούνα.
Το όνομα του δεύτερου είναι γνωστό σε όλους σήμερα και μπορεί να θεωρηθεί ως σημασιολογική αναλογία (πρακτικά συνώνυμο) με τις λέξεις "τύχη" και "μοίρα".
Η τύχη και ο τροχός της
Η λέξη "τύχη" είναι αρχαίας ρωμαϊκής προέλευσης, κυριολεκτικά μεταφρασμένη από τα λατινικά ως "μοίρα". Αρχικά, ταυτίστηκε με τη λατρεία της Τύχης, η οποία ξεκίνησε πολύ πριν από την ακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πιθανώς στο Λάτιο, μεταξύ των Ιταλών, την περίοδο από τον 10ο έως τον 7ο αιώνα π.Χ..
Είναι πιθανό ότι οι Λατίνοι λάτρευαν αυτή τη λατρεία ακόμη και πριν μεταναστεύσουν στη χερσόνησο των Απεννίνων και έφεραν μαζί τους αυτήν την παράδοση. Δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία που να το επιβεβαιώνουν αυτό, αλλά είναι γνωστό με βεβαιότητα ότι το Fortune λατρευόταν στην Αρχαία Ρώμη τον 6ο αιώνα π.Χ. Επιβεβαίωση αυτού είναι ο αρχαίος ναός που έχτισε ο έκτος βασιλιάς της Αρχαίας Ρώμης - Servius Tullius στις όχθες του ποταμού Τίβερη - την περίοδο από το 578 έως το 534 π.Χ.
Αρχικά, οι αγρότες λάτρευαν τη Fortuna, γιορτάζοντας το Fortis Fortunae στις 24 Ιουνίου κάθε χρόνο. Πιστεύεται ότι οι επιτυχημένοι συνδυασμοί περιστάσεων που οδηγούν σε μια πλούσια συγκομιδή εξαρτώνται από την εύνοια της θεάς: ζεστός καιρός, βροχοπτώσεις, πλημμύρες ποταμών. Αργότερα, η παράδοση της λατρείας υιοθετήθηκε από τους κτηνοτρόφους, των οποίων ο πλούτος εξαρτιόταν επίσης άμεσα από τη γονιμότητα των βοσκοτόπων.
Στην ίδια περίπου ιστορική περίοδο, η αρχαία Ρώμη είχε ήδη τη δική της θεά της συγκομιδής και της γονιμότητας - τη Δήμητρα, η οποία θέτει υπό αμφισβήτηση τη ρωμαϊκή προέλευση της Fortuna. Πιθανότατα, αυτή η λατρεία δανείστηκε από τους Ιταλούς ή από τους αρχαίους Έλληνες και αναπτύχθηκε παράλληλα με την παραδοσιακή αρχαία ρωμαϊκή μυθολογία.
Ύστερη ρωμαϊκή τύχη
Πώς και πότε ξεκίνησε η λατρεία της Τύχης στην αρχαία Ρώμη δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα, αλλά κατά τη διάρκεια της ακμής της, η δημοτικότητα της θεάς της τύχης, της θεάς της τύχης, ήταν τεράστια. Χιλιάδες βωμοί και παρεκκλήσια αφιερωμένα στη Φορτούνα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια της πρώην Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, καθώς και δεκάδες χιλιάδες εικόνες και γκραβούρες που βρέθηκαν σε αρχαιολογικούς χώρους.
Το πρόσωπο της θεάς της μοίρας ήταν τυπωμένο σε αρχαία νομίσματα, σε είδη οικιακής χρήσης, σε προϊόντα τεχνιτών, σε οικιακούς βωμούς. Όσον αφορά τον αριθμό των θαυμαστών, το Fortune μπορεί να συγκριθεί με τον Ερμή, τον θεό του υλικού πλούτου, του εμπορίου και του κέρδους.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η Φορτούνα περιλαμβάνεται στη λατρεία των αρχαίων Ρωμαίων αυτοκρατόρων με το όνομα Fortuna Augusta. Έτυχε ιδιαίτερης ευλάβειας το 19 π.Χ. - μετά τη νικηφόρα επιστροφή του Οκταβιανού Αυγούστου από την Ανατολή.
Η θεά απεικονιζόταν συχνά με κερκότοπο και τροχό και περιτριγυρισμένη από άλλες προσωποποιήσεις: Felicitas, Hilaritas, Concordia, Fides. Ξεκινώντας από τον πρώτο αιώνα μ.Χ., η Fortuna συχνά απεικονιζόταν με την Ίσιδα, τη θεά της θηλυκότητας και της μητρότητας.
Εκτός από τον αρχαίο ναό του Servius Tullius, που ανεγέρθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. στον ποταμό Τίβερη, άλλοι μεγαλοπρεπείς ναοί αφιερώθηκαν αργότερα στη Fortuna. Το 194 π.Χ. χτίστηκε ο Ναός της Τύχης Primigenia, το 180 π.Χ. ο Ναός της Fortuna Equita και το 101 π.Χ. ο Ναός της Τύχης αυτής της Ημέρας.
Η φήμη της θεάς της μοίρας συνεχίστηκε μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η λατρεία εξαπλώθηκε σε όλες τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και ανεπίσημα υπήρχε σε όλο τον Μεσαίωνα. Δεν ξέχασαν τη θεά στην περίοδο της Νέας Εποχής, ονομάζοντας έναν αστεροειδή που ανακαλύφθηκε το 1852 προς τιμήν της.
Σήμερα, η λέξη "τύχη" συνδέεται συχνότερα όχι με την αρχαία ρωμαϊκή θεότητα, αλλά με την τύχη και τη μοίρα. Υπάρχει ένας τροχός της τύχης (ρουλέτα) σε κάθε καζίνο και η έκφραση "το αγαπημένο της τύχης" είναι σταθερά εδραιωμένη στην κοινωνία, που σημαίνει ένα τυχερό άτομο που είναι τυχερό σε όλες τις προσπάθειες.
Παρά τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων σε όλο τον κόσμο εξακολουθεί να βασίζεται περισσότερο παρά στην κοινή λογική και στους ακριβείς υπολογισμούς, αλλά στην τύχη. Η έκφραση "εμπιστεύσου την τύχη" φαίνεται να μην παλιώνει ποτέ, αν και σήμερα ο ρόλος της θεάς παίζεται όλο και περισσότερο από έναν τυχαιοποιητή ή μια γεννήτρια ψευδοτυχαίων αριθμών.